Introductie
Zoals met alles wat je doet, vergroot een goed plan de kans om je doel daadwerkelijk te behalen. Met een podcast maken of produceren geldt hetzelfde. Wij van Podcast Meester benaderen dit pragmatische aan. Dus geen dikke plannen waar je meer tijd bezig bent met het schrijven en/of lezen hiervan, maar waarbij je gewoon hands on en direct aan de slag mee kan. Ideaal gezien kan dit al op een A4-tje.
Uit onze ervaringen met het coördineren, produceren en distribueren van podcasts hebben we een stappenplan ontwikkeld die podcast makers of mensen die ambiëren om een eigen podcast te maken, te kunnen helpen. Dit met de principes van “dromen – durven – doen”.
Aan de hand van deze stappenplan kan je, in je rol van podcast maker, podcastmanager of podcast producer, zelf een podcast produceren. De verschillende stappen en uitgangspunten dwingen je kritisch na te denken over je eindproductie, de benodigde materialen en expertise. Verder biedt dit enig structuur zodat er ruimte overblijft om juist buiten de bestaande kaders te denken en voor een ander of juist voor jezelf te specificeren waar je vast loopt en/of hulp bij nodig hebt.
Stap 1 – Dromen
In deze stap mag je je podcast programma vorm gaan geven met geen enkel beperking. Stel dat je dus alle vaardigheden in huis hebt om een podcast van goede kwaliteit zelfstandig te kunnen produceren of juist een “onbeperkt budget” hebt om je ideaal podcast te realiseren, wat zou je dan maken?
Wat mis je in de (podcast) wereld, wat mis je in de Nederlandse taal? Wat is je mening over een bepaalde onderwerp? Wat zou je over een bepaalde thema willen vertellen en waarom zou anderen hier naar moeten of willen luisteren? Wat voor doel heb jij als podcast maker voor ogen?
In deze stap mag je dromen waar je podcast (ideaal gezien) zich over een jaar bevindt. Vervolgens over 3 en respectievelijk 5 jaar. Hier begin je ook een beeld te scheppen over je ideale luisteraars. Wie zijn ze? Wat doen ze? Wanneer gaan ze naar je podcast luisteren? Waarom gaan ze naar je podcast luisteren? Wat komen ze halen?
In deze stap speelt eenvoud een belangrijke rol. Je luisteraars, moeten snel snappen waar je podcast overgaat en waarom ze hier hun tijd in zullen investeren.
(Toekomstige) Podcast maker, je hebt de behoefte om iets te vertellen. Het maakt in principe niet uit wat dat “iets” is. Want over smaak valt niet te twisten en dus zal je realiseren dat een groep luisteraars je podcast programma of show niets vinden, terwijl degenen die het wel wat vinden, lovend zijn over je programma. De onzekerheid die je hier eventueel voelt is normaal en begrijpelijk. Maar laat dit je niet tegenhouden.
Stap 2 – Proeven, kennismaken en inspireren
Okay, je bent zo ver. Je weet dat je een podcast wil produceren en weet waarover je het wil gaan hebben of je weet tenminste welke richting je op wilt. Je weet bijvoorbeeld dat je het gaat hebben over gedroogde fruit, specifiek druiven, specifiek over rozijnen en dan niet zomaar rozijnen maar juist de blanke rozijnen, omdat die een andere smaak hebben.
Je hebt je verdiept in je onderwerp en weet al welke thema’s je aanspreekt en waarom deze je aanspreekt. Stiekem denk je al na over een aantal afleveringen van je podcast en heb je ook al een (logische) volgorde bedacht voor je afleveringen.
Je hebt interessante mensen over je onderwerp gesproken of weet al wie je graag als gast in een van je afleveringen wilt hebben. Je hebt ook al op internet gekeken naar anderen die dezelfde of een soortgelijke thema’s hebben behandeld.
Het is natuurlijk interessant om je te verdiepen in artikels, blogs, boeken en filmpjes over je gekozen thema. Door dit te doen wordt je geprikkeld om concepten van anderen over dit thema te analyseren. Dit zorgt dat je automatisch ga nadenken over (vaste) fragmenten die je eventueel in je podcast wil verwerken. Maar ook muziek, geluidseffecten en/of soundbites.
Trouwens, heb je het al door: stiekem ben je al met je podcast concept bezig/ begonnen! 🙂
Stap 3 – Concept en podcast plan
Je hebt een visie. De vorige stappen hebben je hopelijk verder kunnen helpen met het concretiseren van deze visie, je plan en dus je eerste podcast aflevering. Je hebt voor jezelf helder, uit welke fragmenten je podcast minimaal uit moet bestaan. Je hebt verder nagedacht hoe lang een aflevering ongeveer moet of mag duren. Hierbij hou je natuurlijk rekening met je doelgroep, wat willen zij? Waar staan ze open voor? Is het misschien verstandiger om een mogelijke lange aflevering in stukken te hakken?
Vragen als wie, wat gaat doen moet langzamerhand ingevuld worden. Maar ook wat ga je precies doen en waar ga je dit doen? Heb je dus bijvoorbeeld een geluidstechnicus nodig of kan je buurman die zich bezig houdt met muziek en muziek producties al interessant voor je zijn? Wie wordt de stem van de podcast, ga jij dit zelf doen? Wat vind je zelf van je stem, articulatie en toon? Of heb je liever dat iemand anders dit doet? Heeft hij of zij wel genoeg tijd om hierin te investeren? Of kan je hem of haar beter vragen om eenmalig een intro en een outro voor je in te spreken?
Waar ga je de opnames organiseren? Een studio klinkt ideaal, maar die heeft ook zijn beperkingen. De eventuele gasten voor je podcast show moeten altijd naar je toe komen. Dit terwijl jij je het zo gemakkelijk mogelijk voor ze wil maken. Het moet hen zo min mogelijk inspanning kosten. Maar dit geldt natuurlijk ook voor jou, in je rol van podcast maker. Een studio is een kostenpost. Daarbij moet je rekening houden dat de beschikbaarheid van een studio de boel nog complexer kan maken. Wanneer jij en je eventuele gast beschikbaar zijn voor een opname, betekent niet automatisch dat de studio op dat moment ook beschikbaar is. En stel dat er een evenement ergens in het land georganiseerd wordt, waar jij graag bij wil zijn en mensen wil spreken en interviewen voor je podcast programma, dan ben je dus beperkt als je enige oriëntatiepunt een studio is.
Met een stille ruimte met een wat betere microfoon kom je al een eind. De eventuele ruis binnen je opnames kan je bijna volledig elimineren met een montage software. Met een gratis software of applicatie als Audacity kan je dus zonder extra kosten al je opnames uitvoeren en monteren/bewerken. Door in YouTube de juiste zoekwoorden te gebruiken kan je simpele tot uitgebreide instructie videos, beter bekent als tutorials, vinden en bekijken over montage software en over handige microfoons voor podcasting.
Er zijn verschillende (smartphone) apps die je kan gebruiken om de decibellen in je stilte ruimte te meten. Een studio heeft normaal een geluidsintensiteit van tussen de x en de x decibel.
Onze advies is om binnen deze stap alvast te gaan nadenken over het maken van een proefaflevering. Een proefaflevering dwingt je namelijk om alle facetten van een (goede) aflevering te doorlopen. Je wordt geconfronteerd met wat je hebt en wat er nog ontbreekt. Met een proefaflevering kom je ook steeds dichterbij de uitwerking van je visie. Onderdelen als een intro, outro, logo, de verschillende fragmenten in je podcast, bijpassende muziek en (meta)gegevens, lees tekst, die beschrijven waar je podcast overgaat komen in deze stap ook aanbod. Je doel is om een zo concreet mogelijk (proef) aflevering te maken om zo voor jezelf en eventueel bij anderen te toetsen of je je ideale aflevering daadwerkelijk bereikt hebt. Wat moet anders? Wat kan beter? Waar ben je trots op? Waar heb je je twijfels over? En trouwens, heb je nog oog voor je eventuele toekomstige luisterars? Wat vinden die van deze aflevering?
De juiste muziek vinden voor je podcast kan een uitdaging zijn. Als podcast maker mag je geen muziek van anderen zonder hun toestemming gebruiken. Voorkom dus gedoe en doe dit dus niet! Er zijn meerdere (web) aanbieders van muziekproducties die je wel mag gebruiken. Vaak tegen betaling, door het vermelden van de bron of helemaal gratis. Let op: lees de voorwaarden en/of uitgangspunten goed door om juridische moeilijkheden met licenties en toestemmingen te voorkomen.
Bij veel aanbieders van muziekproducties kan je een gesigneerde gratis voorbeeld van je gekozen tune alvast downloaden. Dit kan je dus alvast gebruiken in je proefaflevering. Dan hoef je dit dus nog niet aan te schaffen en kan je dit dus gemakkelijk veranderen / ruilen als blijkt dat deze tune bijvoorbeeld bij jezelf of anderen niet bevalt.
Lees ook: Proefaflevering maken
Stap 4 – Opnames
In principe is het opnemen van jezelf of een ander niet zo moeilijk, echter het goed opnemen van jezelf of een ander vergt wel de nodige apparatuur, kennis en vaardigheden. Daarom zijn er verschillende trainingen en opleidingen, waar mensen specifiek opgeleid worden om dit te kunnen. Maar met de technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren zie je wel dat thuis opnames steeds beter worden.
Afhankelijk van je budget, is het verstandig om een microfoon aan te schaffen die de kwaliteit van je opnames optimaliseert. Een standaard voor je microfoon, een pop filter en een shock mount zijn handige accessoires om met je microfoon te gebruiken. Door te Googlen of op YouTube te zoeken naar bijvoorbeeld “top 10 podcast microfoon” lees of zie je wat andere ervaren podcastmakers gebruiken voor hun producties. Die kan je ook doen om te achterhalen hoe je thuis de beste opnames kan maken met beperkte middelen. Een optie wat de moeite waard is om te onderzoeken, zijn de zogenaamde usb microfoons. Deze microfoons verbind je direct op je pc of mac en heb je geen extra geluidskaar nodig om ze te kunnen gebruiken. Wat niet het geval is bij xlr microfoons.
Hou a.u.b. Rekening met de onderstaande punten tijdens je opnames:
- Graag zo min mogelijk contact maken met tafel waar microfoon op staat of koordje / kabel waar deze hangt. Deze geluiden worden namelijk ook allemaal opgenomen.
- Zorg dat de volume van je microfoon hoog genoeg is en dat je mond in de buurt en richting je microfoon wijst. Ga dus niet te ver van je microfoon zitten.
- Een microfoon neemt (vaak) alle/veel omgevingsgeluid op, dus hou rekening met wat je aan het eten bent, drinken, wat je in je handen hebt, een koelkast of een andere apparatuur in de omgeving die een ruis geluid geeft.
- Neem 10 a 20 seconde op en ga dit even kritisch beluisteren. Is je opname hard genoeg? Dus kan je dit terugluisteren met je volume op 30 a 40%? Of moet je je volume rond de 100% zetten om dit terug te kunnen luisteren? Als dit het geval is, dan is je opname te zacht en moet je dus deze stappen blijven herhalen totdat het beter / harder klinkt.
- Heb je eenmaal je opname gedaan en is je opneemvolume hard genoeg? Ja, zet je volume nu wat harder (tussen de 80 en 100%) en ga na of je een ruis geluid, piep of andere gekke geluiden hoort. Doe dit voordat je begint met je definitieve opname. (Ruis kan vaak redelijk snel verwijderd worden, maar omgevingsgeluiden niet altijd)
- Gebruik een pop filter (zie filmpje voor meer informatie) en waar mogelijk een shock mount.
Lees ook: Opnames en montages
Stap 5 – Montage
Het (professioneel) willen monteren van je opnames is een keuze. Het monteren van je aflevering zorgt namelijk dat alles letterlijk loopt zoals jij wilt dat deze loopt. Daarnaast zorg de podcast producer dat allerlei onnodige en overbodige onderdelen en of geluiden (o.a.) uit de aflevering wordt verwijderd. Daarnaast kan een goede podcast producer de bestaande storyline van de aflevering bewaken en/of juist deze sturen naar de wensen en behoefte van het programma. Stel dat de presentator van je podcast aan het einde van de aflevering iets waardevols zegt die je liever aan het begin wens te hebben, dan kan een podcast producer vaak deze aanpassing onopgemerkt realiseren. Ook het (later) invoegen van vergeten stukken, vallen onder de verantwoordelijkheid en werkzaamheden van de podcast producer.
Een nadeel echter van het tot de puntjes monteren van een aflevering, zijn vaak de kosten. Stel dat de ruwe materiaal van de te monteren aflevering 30 minuten duurt, dan kan je voor wat betreft kosten minimaal (4×30 minuten=) 2 uur aan kosten verwachten voor uitsluitend de montage. De podcast producer zal de ruwe materiaal goed door moeten spitten, daarmee een logische opbouw realiseren, om dit vervolgens nogmaals zelf helemaal te beluisteren om zo te toetsen of het eindproduct aan zijn wensen voldoet.
Daarnaast zou de verschillende fragmenten, de intro en outro aan de aflevering toegevoegd moeten worden en niet te vergeten de muzikale ondersteuning. Alles moet uiteindelijk kritisch beluisterd worden om zeker te weten dat de nodige wensen en eisen daadwerkelijk behaald worden.
Als je gaat werken met een podcast producer die je afleveringen gaat monteren, zorg dat je van te voren zo goed mogelijk je visie kan uitleggen. Bij het verkeerd informeren van de podcast producer of (telkens) aanpassingen willen aanbrengen aan de eindproducten, kunnen de kosten behoorlijk oplopen. Let wel op, voor je eerste (proef) aflevering ben je wel vaak meer tijd en/of kosten kwijt. Dit komt puur omdat je nog zoekend bent met wat je precies wil.
Hosting, distributie en beheer
Het hosten, distribueren en beheren van podcast afleveringen zijn vaak onderdelen van een podcast productie wat men vaak onderschat of vergeet. De focus ligt meestal centraal op het maken van een mooie eindproductie en als deze eenmaal gemaakt is constateert men dat het hosten, distribueren en beheer hiervan ook de nodige tijdinvestering vergt. Het zou namelijk zonde zijn om een mooi eindproduct te hebben, maar niet weten waar dit te delen (lees distribueren), zodat de luisteraars en dus je doelgroep dit niet met gemak kunnen vinden. Het is als het maken van het mooiste kunstwerk ooit, om vervolgens dit in een stoffige kast in je atelier op te bergen en dit niet verder tentoon te stellen aan geïnteresseerden.
Iemand met een basale technische kennis en de nodige tijdsinvestering zou, na het zich verdiepen in de verschillende onderwerpen, hiermee overweg kunnen.
Stap 6 – Hosting en distributie
Je hebt een aflevering van je podcast volledig klaar en wil deze graag met de rest, je (toekomstige) luisteraars, delen. Om dit te doen heb je een hosting pakket nodig.
Voordat je een hosting pakket afsluit is het handig om jezelf af te vragen, waar de verschillende afleveringen van je podcast te vinden moeten zijn. Als je bijvoorbeeld belangrijk vindt om o.a. gevonden te worden in directories als Spotify, Apple podcast en Google podcast, dan is het belangrijk om van te voren te onderzoeken welke hosting pakketten compatibel zijn met de betreffende directories. Als voorbeeld, hierbij een lijst met de compatibel hostingaanbieders voor Spotify.
Bij het afsluiten en vervolgens configureren van je hosting (pakket), heb je vaak direct te maken met de onderstaande uitgangspunten:
(Let wel op: dit is natuurlijk wel afhankelijk van waar, dus bij welke aanbieder, jij deze afgesloten hebt)
Uitgangspunten hosting pakket:
- x aantal uren of maximaal data wat je mag uploaden per dag / week / maand / jaar
- x aantal keren dat je afleveringen gedownload mogen of kunnen worden op basis van je pakket. Dit staat beter bekend als outbound bandwidth (uitgaande bandbreedte).
- Een plek om je bestanden / podcast afleveringen te uploaden.
- Het invoeren van metadata gegevens
- RSS feed en de nodige links om je podcast online te delen of luisteraars aan je podcast te laten abonneren.
- Een overzicht en/of een schema met informatie over wanneer een aflevering gepubliceerd wordt of werd. (Sommige providers bieden ook de mogelijkheid om van te voren, het publiceren van een aflevering in te plannen)
- Het kiezen van een player. Een player is een software waarbij je een lijst of een aflevering afgebeeld krijgt met daarbij direct de mogelijkheid om deze, door op het afspeelknop te drukken, af te spelen. Vaak heeft dit de “look & feel” van je hosting provider, maar dit is met de nodige kennis aan te passen.
- De nodige statistieken. Door deze statistieken te analyseren kan er een vertaalslag gemaakt worden over o.a. het gedrag van de luisteraars, de gebruikte directories, gebruikte devices, steekproefwijs toetsen of luisteraars de hele podcast luisteren of vroegtijdig afhaken etc..
- Een internet pagina. Bij een aantal aanbieders wordt er standaard een internet pagina aangeboden met de “look & feel” van de hosting provider, inclusief player en een overzicht van de gepubliceerde afleveringen. Met de nodige kennis is deze aan te passen en uit te breiden naar eigen wensen.
- De aanmeldpagina / verzoekpagina om een verzoek in te dienen bij de gewenste directories, om zo je afleveringen en dus je RSS feed mee te nemen bij de gewenste directories. Dit is te interpreteren als bijvoorbeeld Spotify verzoeken om je podcast afleveringen in hun directories (lees programma) te nemen. Hou hierbij a.u.b. rekening mee dat deze directories je afleveringen gaan toetsen op o.a. kwaliteit en inhoud. Dit kan redelijk snel gaan, maar in sommige gevallen ook tot 2 weken duren.
- De mogelijkheid om een afgeschermde podcast, dus uitsluitend toegankelijk voor specifieke bezoekers, te creëren.
Stap 7 – Beheer
Naast het hosten en distribueren van je podcast moet je je afvragen wie deze werkzaamheden daadwerkelijk gaan uitvoeren en/of onderhouden. Want het afsluiten van een hostingpakket betekent dat je een plek hebt om je afleveringen te plaatsen en deze met anderen te kunnen delen/distribueren, maar zegt nog niets over wie deze werkzaamheden daadwerkelijk gaan en kunnen uitvoeren.
Wil je dit zelf doen of heb je iemand die hiermee overweg kan, dan zorgt hij/zij voor o.a. de volgende werkzaamheden:
- Het in de gaten houden van de limieten van je hostingpakket, lees uploadbereik en het bereik van je uitgaande bandbreedte. En waar nodig opschalen naar een uitgebreidere pakket als dat bijvoorbeeld (tijdelijk) nodig is.
- De nieuwe afleveringen van je podcast uploaden en/of het plannen hiervan
- De nodige (metadata) gegevens invoeren
- De nodige links voor het delen van je podcast op o.a. sociale media leveren
- De (eventuele) aanpassingen van de player structuur en layout
- De nodige aanpassingen aan de eventuele website / internet pagina
- Een wekelijkse, maandelijkse of jaarlijkse rapportage maken van de bevindingen uit de geproduceerde statistieken van je gegevens. Hiermee kunnen o.a. marketingtechnisch, strategische keuzes, gemaakt worden.
- De podcast afleveringen (verder) aanmelden bij de gewenste directories.
- Opslag en back-up maken van de producties. Dit betekent het maken van een kopie van het ontstaande en geproduceerde data uit de montage. Denk aan ruwe opnames, gekozen muzieknummers, losse fragmenten en de eindproducties. Deze worden allemaal in een cloud omgeving opgeslagen.
- Hulp waar nodig. Loopt de opdrachtgever vast met bepaalde uitdagingen, dan pakt de persoon die de rol van beheerder vervult dit op en biedt waar nodig hulp en ondersteuning aan.
Wat doe je zelf en wat besteed je uit?
Op basis van onze kennis en ervaringen op dit gebied kunnen we concluderen dat het verstandig is om niet direct (alle stappen) zelfstandig te willen doen en dat het dus juist loont om sommige werkzaamheden uit te besteden. Wat je zelf wilt en kan doen, is natuurlijk te toetsen aan de hand van je eigen tijdsinvestering, kennis en vaardigheden. Om je alvast op weg te helpen, hebben we dit in een aantal opties verder geconcretiseerd, namelijk:
1. DIY
DIY staat voor “do it yourself” en betekent niets anders dan doe-het-zelf. Deze variant van ondersteuning is bedoeld voor klanten die niet perse de nodige kennis hebben van de boven genoemde onderwerpen, maar wel graag ambiëren om deze eigen te maken. Deze groep is bereid de nodige tijd en middelen (lees werkzaamheden van een medewerker, uren voor bepaalde taken en/of kennisverbreding van de mensen die dit gaan uitvoeren) beschikbaar te stellen en/of hierin te investeren.
Voor deze groep kan Podcast Meester de rol van meekijkend expert vervullen, om zo over de schouder van de uitvoerder mee te kijken en waar nodig bij te springen. Om dit te realiseren is het belangrijk om na te denken wie deze werkzaamheden gaan uitvoeren, wat hij/zij al kan en kent en hoeveel ondersteuning hij/zij denkt nodig te hebben.
2. Initialisatie-werkzaamheden
Voor deze groep wordt de ondersteuning vanuit Podcast Meester, in vergelijking met de DIY, ietsjes uitgebreider / intenser. Voor dit onderdeel is Podcast Meester volledig verantwoordelijk voor het eenmalig afsluiten en verrichten van de boven genoemde werkzaamheden. De persoon die vervolgens de rol van beheerder gaat vervullen neemt dit, eventueel na een overdracht en/of training, volledig over. Deze persoon heeft of is bereid om deze werkzaamheden over te nemen, beschikt over de nodige kennis of is bereid of wordt gefaciliteerd om zich hierin te verdiepen. Een vertegenwoordiger van Podcast Meester kan natuurlijk in alle gevallen bijspringen als extra ondersteuning blijkt nodig te zijn.
3. Een abonnement
Als een opdrachtgever liever niet het geheel zelf wil organiseren en beheren, kan er overwogen worden om een abonnement bij Podcast Meester af te sluiten. In bijlage 1 treft u een overzicht van welke werkzaamheden, bij welke abonnement passen en natuurlijk kunt u zelf kiezen wat het beste in uw geval past. Hierbij is het belangrijk om even kritisch te toetsen:
- Wat je podcast project daadwerkelijk nodig heeft
- Welke kennis en vaardigheden je al in huis hebt en of deze daadwerkelijk ingezet kunnen worden
- Uitdagingen en/of beperkingen van je organisatie (denk aan beslissingsorganen, toegang of regels m.b.t. het gebruiken van de website, taalgebruik etc.)
- Kwaliteit wat je wil borgen
- Wat wil je volledig in eigen beheer hebben en wat wil je juist (voor een deel of volledig) uitbesteden
| Voordelen | Nadelen | |
| 1. DIY | Kostenbesparing (op lange termijn), een interne expert, flexibel en/of direct werkzaamheden uitvoeren | Tijdsinvestering, borging van kwaliteit, inzet personeel, kwetsbaarheid en afhankelijkheid van uitsluitend de interne expert |
| 2. Initialisatie werkzaamheden | Een interne expert, flexibel en/of direct werkzaamheden kunnen uitvoeren, borging van kwaliteit door ondersteuning, kortere doorlooptijd | Kosten (op korte termijn), inzet personeel, kwetsbaarheid en afhankelijkheid van uitsluitend de interne expert, betrokkenheid van externe expert |
| 3. Een abonnement | Borging van kwaliteit, vaste kosten, geen extra taken / werkzaamheden voor interne medewerker, deskundigheid en expertise, betrokkenheid van externe expert | Continuerende kosten, beheer volledig extern |
Stap 8 – Feedback
Het ontvangen van feedback is een essentieel onderdeel van je podcast productie. Je kan bijvoorbeeld potentiële luisteraars die tot je doelgroep hoort je ideeën en eindproducten laten beoordelen. Hiermee krijg je nieuwe inzichten in wat je toekomstige luisteraars eventueel naar opzoek zijn. Hou wel rekening dat je niet iedereen kan pleasen en dus nooit de gewenste 100% goedkeuring van iedereen zou ontvangen.
Het is hierbij belangrijk om de rode draad uit de feedback te halen. Dus valt de meerderheid van de groep op? Wat zijn de leuke dingen of juist de kritische dingen wat je van meerdere feedback voorzieners hoort? Help de genen die je van feedback voorzien door van te voren ze mee te laten denken in wat jij wil weten. Rangschik dus de thema’s die je wilt behandelen. Denk bijvoorbeeld aan kwaliteit van je opname, aangeboden fragmenten, overgangen van de ene fragment naar de andere, gekozen muziek en geluiden, stemgebruik, energie, informatie tekst, doel en verwachtingen.